تأثیر شبهقاره هند بر رقابتهای روس و انگلیس در فلات شرقی ایران

شبه قاره هند در قرن نوزدهم میلادی کانون تحولاتی بود که سرنوشت مناطق شرقی فلات ایران را دگرگون کرد. هدف این مقاله بازشناسی مناسبات انگلستان و روسیه با ایران در عصر فتحعلیشاه قاجار است و بر جنبههای مختلف این مناسبات با حکومت بریتانیا و فرمانداری کل هند تأکید گردیده است. پژوهشگران کوشیدهاند با مراجعه به منابع اصلی دوره قاجار به روش مطالعه روندی، نقش استعمار را در فلات شرقی ایران توصیف تاریخی نمایند. این بررسی نشان داد که هدف اصلی روس و انگلیس تضعیف دولت ایران بوده است و در این خصوص فرقی با هم نداشتهاند. آنان هرجا که منافعشان ایجاب میکرده است؛ به راحتی تعهداتشان را نادیده گرفته، از دست یازیدن به روشهای ناسالم دیپلماسی و حتی استفاده از نیروی نظامی خودداری نکردهاند.